egoizm czy altruizm
Egoizm czy altruizm?
W dzieciństwie słyszymy, że powinniśmy ustępować innym. A w życiu dorosłym, że sami powinniśmy być dla siebie ważni.
Gdzie jest złoty środek między egoizmem a altruizmem?
Jak znaleźć równowagę między braniem i dawaniem?
Czy uszczęśliwiając siebie, poprawiam również dobrostan innych?
emocjonalny spadek
Jakie mamy wspomnienia po ojcu? Jak wygląda nasz emocjonalny spadek po nim? Niezależnie od tego, czy jeszcze żyje, czy też już nie…
Kiedy myślę o moim ojcu, przypomina mi się jedno zdarzenie z dzieciństwa. Była wolna sobota i wybrałem się na sanki na stok łagodnej górki koło cmentarza, jakieś pół kilometra od domu. Wcześniej umówiliśmy się z rodzicami, że kiedy będzie zbliżać się pora obiadu, tata przyjdzie po mnie. Jako kilkuletni malec nie miałem bowiem jeszcze zegarka i trudno było mi zorientować się w czasie.
Tak też się stało. Po południu z daleka dostrzegłem brązowy, zimowy płaszcz taty. Później z dumą siedziałem na sankach, które ciągnął w kierunku domu.
Dbanie o siebie to pierwszorzędny wymóg duchowy. A na ogół duchowość kojarzy się raczej z wyrzeczeniem i nieustanną służbą na rzecz innych.
Spotykam ten problem nieraz w gabinecie, a dotyczy on zwłaszcza dzieci zimnego chowu. Cechuje także osoby, które charakteryzuje tzw. nadmierna dobroć. Zdarza się dodatkowo, że brak wewnętrznej równowagi potęguje przekonanie o tym, że zaniedbywanie siebie jest wpisane w duchowość chrześcijańską.
(fot. cs)
Nic bardziej mylnego! Św. Bernard z Clairveaux, średniowieczny mnich z doskonałym wyczuciem uzupełnia wizję daru z siebie właśnie o dar dbania o siebie! Widzi w nim warunek dla uzyskania właściwej harmonii między braniem i dawaniem. W dziele De consideratione pisze:
Cezary Sękalski
4 grudnia 2021 na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie odbyło się spotkanie z Alexandrem Vesely, logoterapeutą i wnukiem Victora Emila Frankla. Na salę weszło ok. 100 osób (zgodnie z epidemicznymi obostrzeniami), a internetowo w wydarzeniu uczestniczyło ponad 130 uczestników. Między nimi i ja.
Spotkanie rozpoczęło się od prezentacji półtoragodzinnego filmu dokumentalnego Aleksandra Vesely „Victor i ja”. Przedstawiona była w nim pokrótce historia życia Victora Emila Frankla ilustrowana wieloma archiwalnymi nagraniami z różnych wystąpień i wydarzeń. O psychiatrze wypowiadały się też osoby, które dobrze go znały.
mojego zainteresowania psychoterapią upatruję w doświadczeniu Ćwiczeń duchowych św. Ignacego Loyoli. Ich odprawianie rozpocząłem na początku lat 90. XX wieku. Tam uczyłem się praktyki medytacji. Smakowałem wewnętrzną ciszę podczas tygodniowego milczenia. I poznawałem siebie podczas codziennych rozmów z kierownikiem duchowym. Dało mi to możliwość odkrycia źródeł różnych moich wewnętrznych trudności, jak również okazję do szukania sposobów ich przezwyciężania.
Ćwiczenia duchowe tak mnie zafascynowały, że zapragnąłem na ich temat napisać pracę magisterską z teologii duchowości. Jednocześnie zacząłem jeździć na spotkania dla dających Ćwiczenia, organizowane przez Centrum Duchowości Księży Jezuitów w Częstochowie.
Sekty. Jak je rozpoznać? Kto jest podatny na werbunek? Jakie są metody psychomanipulacji? Gdzie szukać pomocy?
Z ks. dr. Romanem Pindlem, biblistą (obecnie ordynriuszem diecezji bielsko-żywieckiej) rozmawia Cezary Sękalski
Wydaje mi się, że głęboką przyczyną jest kryzys rodziny. Chodzi tutaj przede wszystkim o nieobecność ojca. W społecznościach zachodnich istnieje jeszcze słaba więź z matką, natomiast ojciec jest psychicznie nieobecny. To znaczy, nie ma go fizycznie, bo albo odszedł, a przyszedł ktoś inny, obcy. Albo też, jak to jest u nas bardzo często, ojciec jest alkoholikiem, mocno skonfliktowanym z matką lub też unikający zajęcia pozycji ojca. Za tym idzie w relacji religijnej wypaczenie obrazu Boga Ojca. Bóg w nie do końca uświadomionym przeżywaniu otrzymuje rysy mojego ojca. W relacjach międzyludzkich pojawia się postawa kontestacji wszelkiego autorytetu […]. Młody człowiek łatwo daje się poprowadzić przez swojego rówieśnika, przywódcę grupy, twórcę subkultury, idola, z którym może się utożsamić. Wreszcie przez guru.
Duchowość codziennej aktywności to droga do wyznaczonego celu. Nieraz przychodzi nam podążać dosyć chybotliwą drogą i trzeba mieć sporo umiejętności, aby podążać prosto do wyznaczonej mety.
Co dwa lata przygotowuję opis zajęć: Kurs przywództwa służebnego – duchowość codziennej aktywności, jakie kolejny raz poprowadzę na Podyplomowych Studiach z Duchowości Katolickiej na KUL-u.
(fot. cs)
Ks. Józef Tischner to ważna osoba w historii mojego rozwoju duchowego i intelektualnego. Pamiętam, z jaką fascynacją słuchałem jego telewizyjnych wykładów o filozofii pracy na początku lat 90. XX wieku (jak to brzmi!).
Sformułowanie księdza profesora, że „praca to wolność przełożona na czyn” było wtedy dla mnie niezwykle odkrywcze. Wręcz profetyczne w czasach, kiedy przez 45 lat PRL-u była ona nieustannie niszczona przez różnego rodzaju postmarksistowski wyzysk materialny i moralny.
Potem podczas moich studiów teologicznych w Krakowie trafiłem na wykłady monograficzne. Ks. Tischner wygłaszał je zawsze we wtorki o 18.00 przy Gołębiej w Collegium Witkowskiego (obecnie im. ks. prof. Józefa Tischnera).
Letni numer „Życia Duchowego” ujmuje sumienie z różnych stron. Zawiera mój artykuł napisany z perspektywy psychoterapeuty i teologa duchowości.
Zaczyna on się tak:
Pacjent zgłosił się do mnie do gabinetu z problemami życiowymi. Obok innych tematów nagle opowiada o swoich częstych wypadach ze znajomymi na piwo. „Ile razy w tygodniu zdarzają się takie wyjścia? – pytam. – Ile spożywa pan wtedy alkoholu?”. Po uzyskaniu odpowiedzi w żaden sposób tego nie komentuję. Na etapie wywiadu zwykle bowiem ograniczam się tylko do zbierania informacji. Tydzień później, na drugiej konsultacji mężczyzna zwierza się, że po naszym pierwszym spotkaniu postanowił ograniczyć swoje zakrapiane spotkania. „Dlaczego pan to zrobił? – pytam. – Przecież ja w żaden sposób nie sugerowałem panu, czy to jest dobre, czy złe”. „Pana pytania zmusiły mnie do refleksji nad tym, co robię – odpowiedział. – Czy to mi służy, czy nie. Uznałem, że tamte spotkania to była jednak forma ucieczki od moich bieżących problemów. Nic sensownego na dłuższą metę z tego nie wynika…”.
Używając terminologii Zygmunta Freuda, można powiedzieć, że w pacjencie uruchomiło się ego reflektujące. Ono uzdolniło go do rezygnacji z ulegania impulsom ze sfery id. Tym, którymi rządzi zasada dążenia do przyjemności.
„Męstwo bycia” Paula Tillicha (przeł. H. Bednarek, Poznań 1994) wywarło na mnie ogromne wrażenie podczas moich studiów teologicznych. Napisałem nawet na ten temat pracę kontrolną.
Ostatnio zacząłem powtórnie przeglądać dzieło wybitnego niemieckiego filozofa i teologa. I okazuje się, że słowa zapisane ponad 60 lat temu ciągle są aktualne a miejscami w kontekście pandemii kornawirusa wręcz profetyczne.
Największym walorem prac Paula Tillicha jest to, że potrafił on w niezrównany sposób nawiązać twórczy dyskurs z różnymi dziedzinami wiedzy z perspektywy wiary.
W ten sposób stał się pionierem interdyscyplinarności. Nie dzielił bowiem i nie izolował się od inaczej myślących przedstawicieli nauk filozoficznych i szczegółowych, ale starał się łączyć i integrować stan wiedzy poprzez wieloaspektowe spojrzenie na różne zjawiska, także teologiczne.
To coś, co jest mi szczególnie bliskie. Sam bowiem od lat staram się w swoich działaniach i refleksjach łączyć psychologię, psychiatrię i psychoterapię z duchowością.
21 października 2019 w siedzibie Wydawnictwa WAM odbył się jubileusz 25-lecia kwartalnika „Życie Duchowe” oraz z wydania jego setnego numeru.
Zostałem zaproszony na tę miłą uroczystość, bo w 2001 roku po powrocie do pierwotnej formuły pisma byłem krótko jego sekretarzem redakcji.
Cezary Sękalski
Czym jest małżeństwo chrześcijańskie? W jaki sposób o nim mówić w Kościele? Jak uwolnić się od szkodliwych obiegowych stareotypów na temat małżeństwa?
Jako niespełna dwudziestolatek zostałem kiedyś zapytany przez księdza, czy nie chciałbym wstąpić do seminarium duchownego. Odpowiedziałem, że nie, bo myślę o małżeństwie. Usłyszałem wtedy: No wiesz, jest jeszcze inny, wyższy rodzaj miłości niż miłość eros – agape… Nie przekonały mnie te słowa.
(fot. cs, małżonkowie rzeźba z Kamerunu)
Sens i jego odnajdywanie jest kluczowe w procesie psychoterapii. Do takiego wniosku dochodzę po konferencji naukowo-szkoleniowej: „Odnajdywanie siebie w procesie psychoterapii uzależnień”, w której wczoraj wziąłem udział.
Wykłady były bardzo interesujące.
(fot. cs) (więcej…)
Ojciec to ktoś bardzo ważny dla swojego dziecka. Jego zadaniem jest m.in. troska o zaspokajanie potrzeb fizycznych i materialnych syna czy córki. Oprócz tego jest jeszcze coś, co jest nieodzowne, aby dziecko dało sobie radę w dorosłym życiu?
(collage os.) (więcej…)
Cezary Sękalski
Czym jest zdrowie psychiczne? Jakie są kryteria jego oceny? Czy istnieje jakiś związek zdrowia psychicznego z duchowością?
„Zdrowie psychiczne” to pojęcie po raz pierwszy użyte przez Światową Organizację Zdrowia w 1948 roku. Według tej organizacji oznacza ono pełny dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny.
(fot. cs) (więcej…)
Cezary Sękalski
Czym jest duchowość paschalna? W czym jest podobna do przeżywania żałoby? Czy można się na niej oprzeć, aby móc wrócić do pełni życia po stracie?
Hebrajskie słowo „Pascha” oznacza przejście. Dla Izraelitów święto paschy było pamiątką uwolnienia narodu wybranego z egipskiego domu niewoli. Dla chrześcijan w centrum tajemnicy paschalnej jest zbawcza ofiara Jezusa uwieńczona Jego zwycięskim zmartwychwstaniem.
(fot. cs)
Już na kartach Ewangelii widzimy, że uczniowie potrzebowali czasu, aby dojrzewać do przyjęcia i zrozumienia tej tajemnicy. Pascha może oznaczać także dla nas duchowy proces odrodzenia. Jednak tylko wtedy, kiedy wejdziemy w jej wyzwalającą dynamikę.
Cezary Sękalski
Potrzeby psychiczne nie ograniczają się do braku pieniędzy. A na ogół bieda kojarzy się nam wyłącznie z brakami materialnymi. Z kolei hojność dla wielu to datek rzucony żebrakowi do kapelusza. W rzeczywistości jednak sprawa nie jest taka oczywista. Człowiek może nosić w sobie bowiem wiele różnych deficytów. I nie każdy z nich można zapełnić jedynie pieniędzmi.
(fot. cs) (więcej…)
Kończy się jubileuszowy rok chrztu Mieszka I. Poniżej fragment mojego tekstu poświęconego temu wydarzeniu.
Zostałem zaproszony do wypełnienia ankiety na temat: duchowość w psychoterapii. Ma ona przyczynić się do powstania rozdziału książki „Psychoterapia. Polska”.
(fot. cs) (więcej…)
Poszukiwanie siebie. Czym jest? Przeczytałem na ten temat świetny wywiad Bogdana Frymorgena z RMF-u ze Stingiem. Kilka sformułowań artysty jest mi szczególnie bliskich. Sting mówi np.: „musimy stać się emigrantami, by odnaleźć siebie i swoją muzykę” i zdanie to okazuje się niesamowicie uniwersalne.
kom.: 662 050 188
Jeśli nie mogę odebrać, proszę o smsa.
Formularz kontaktowy:
Nr konta:
51 1020 2892 0000 5102 0576 3034